-
乌兹别克语 编辑
乌兹别克语(拉丁字母O'zbek tili , 西里尔字母:Ўзбек тили),属于突厥语系葛逻禄语支,是乌兹别克斯坦的官方语言 。乌兹别克语有约3千万使用者。古乌兹别克语在粟特、大夏和花剌子模使用。乌兹别克语的词汇和语法,与维吾尔语和哈萨克语、柯尔克孜语、塔塔尔语、卡拉卡尔帕克语等突厥语言比较接近,与这些语言可以大概沟通,但亦受到波斯语、阿拉伯语和俄语的影响。在1927年之前,乌兹别克语使用阿拉伯字母书写。1927年改用拉丁字母,从1940年之后前苏联要求改用西里尔字母。乌兹别克斯坦独立之后1993年开始已经改用拉丁字母。在中国,乌兹别克语仍使用阿拉伯字母书写,不过大部分人已经掌握了乌兹别克语拉丁字母。
中文名:乌兹别克语
外文名:O`zbek tili , Ўзбек тили
别名:乌孜别克语
使用地区:乌兹别克斯坦,中亚六国
使用人数:3400万(2020年)
语系:阿尔泰语系突厥语族葛逻禄语支
作为官方语言:乌兹别克斯坦
乌兹别克语属突厥语系—葛逻禄语支。主要分布于乌兹别克斯坦、哈萨克斯坦、吉尔吉斯斯坦、塔吉克斯坦、土库曼斯坦、阿富汗斯坦,此外,在土耳其以及中国新疆的乌鲁木齐市、伊宁市、喀什市、莎车县、叶城县、木垒县乌孜别克族乡、奇台县、吉木萨尔县、克拉玛依市等地也有人使用,在全世界范围内使用人数3200多万(2016年)。
乌兹别克语字母表
乌兹别克语文字
语音
乌兹别克语有8个元音,圆唇元音前后对立,有元音和谐现象。辅音有24个。
语法
乌兹别克语属粘着型语言,其语法范畴与突厥语族的其他语言,特别是与维吾尔语、塔塔尔语、哈萨克语、柯尔克孜语有许多相同或相似之处。
名词有格、数、人称的语法范畴。格有6个,即主格、领属格、宾格、向格、时位格、从格;数分单、复数;人称分第一、二、三人称。形容词有级的语法范畴。动词有人称、数、时、语态、式等语法范畴。时分过去时、现在时、现在-将来时。语态分主动态、自复态、被动态、使动态、交互共同态。式分陈述式、祈使式、条件式。
表达语法意义的主要手段是形态变化,其次是词序、虚词和语调。一般情况下,主语在前,谓语在后,宾语在动词之前,修饰语在被修饰语之前。主要构词手段为派生法和合成法。此外,乌兹别克语有相当数量的阿拉伯、波斯、俄罗斯等语言的借词。突厥诸语言相互借用的现象在乌兹别克语中也很多。
阿拉伯字母型
阿拉伯字母型
乌兹别克语拉丁字母列表
A a (ئە) / | B b (ب) | D d (د) | E e (ئې) | F f (ف) | G g (گ) |
H h (ھ) | I i (ى) / | J j (ج/ژ) / | K k (ك) | L l (ل) | M m (م) |
N n (ن) | O o (ئا) | P p (پ) | Q q (ق) | R r (ر) | S s (س) |
T t (ت) | U u (ئۇ) / | V v (ۋ) | X x (خ) | Y y (ي) | Z z (ز) |
O’ o’ (ئو) / | G’ g’ (غ) | Sh sh (ش) | Ch ch (چ) | ng (ڭ) | - |
字母a/i/o'/u要离k/g/e时读ɛ/i/ø/y这四个国际音标,a/i/o/o'/u要离q/g'时读a/ɨ/ɔ/o/u这五个国际音标等。
ka/ke/ki/ko'/ku要读kɛ/ke/ki/kø/ky,ak/ek/ik/o'k/uk要读ɛk/ek/ik/øk/yk,ga/ge/gi/go'/gu要读gɛ/ge/gi/gø/gy。
qa/qe/qi/qo/qo'/qu要读qa/qe/qɨ/qɔ/qo/qu,aq/eq/iq/oq/o'q/uk要读aq/eq/ɨq/ɔq/oq/uq,g'a/g'e/g'i/g'o/g'o'/g'u要读ɣa/ɣe/ɣɨ/ɣɔ/ɣo/ɣu。
日常用语
英语 | 乌兹别克语 |
---|---|
Welcome | Xush kelibsiz |
Hello | Assalomu Alaykum! Vaalaykum assalom! |
How are you? | Ishlaringiz yaxshimi? Ahvolingiz qalay? |
Fine, thanks. | Rahmat, yaxshi |
Long time no see | Anchadan beri ko'rishmadik! |
What's your name? My name is ... | Sizning ismingiz nima? |
Mening ismim ... | |
Where are you from? | Siz qay yerdansiz? |
- | |
I'm from ... | Men ... |
Pleased to meet you | Tanishganimdan hursandman |
Good morning | Hayirli tong |
Good afternoon | Hayirli kun |
Good evening | Hayirli kech |
Good night | Hayirli tun |
Goodbye | Hayir / Salomat bo'ling. |
Good luck | Omad yor bo'lsin! |
Cheers/Good health! | Oldik! / Sog'liq uchun! |
Have a nice day | Yaxshi ishlang! |
Bon appetit | Yoqimli ishtaha! |
Bon voyage | Oq yo'l! |
I don't understand | Men tushunmayapman。 |
Please speak more slowly | Iltimos, sekinroq gapiring。 |
Please write it down | Iltimos, yozib ko'rsating / Yozib bering |
Do you speak Uzbek? | O'zbek tilida gapirasizmi? |
Excuse me | Uzr / Kechirasiz |
How much is this? | Necha pul turadi? |
How much does this cost? | Buning narhi qancha? |
Sorry | Afu eting |
Thank you (Response) | Rahmat/Katta rahmat |
Arzimajdi | |
Where's the toilet? | Hojathona qay yerda? |
This gentleman/lady will pay for everything | Bu odam hammasi uchun to'laydi |
Would you like to dance with me? | Men bilan raqsga tushmaysizmi? |
I love you | Men seni sevaman |
Get well soon | Tezda sog'ayib keting |
How do you say ... in Uzbek? | ... O'zbek tilida qanday aytiladi? |
Leave me alone! | Meni tinch qo'ying! |
Help! | Yordam bering! |
Fire! | Yong'in! |
Stop! | To'htang! |
Call the police! | Mirshabni chaqiring! |
One language is never enough | Bir til aslo yetarli emas/Bir til bilish kamlik qiladi |
My hovercraft is full of eels | Mening kayiqim baliq bilan to'lgan |
欢迎 Xush kelibsiz
你好 Assalomu Alaykum!
你好吗?Ahvolingiz qalay?
很好,谢谢。Rahmat, yaxshi
厕所在哪里?Hojathona qay yerda?
这个多少钱?Necha pul turadi?
我不明白 Men tushunmayapman
你是哪国人?Siz qay yerdansiz?
请说慢一点 Iltimos, sekinroq gapiring
我爱你 Men seni sevaman
数字 | 乌语兹别克西 里尔字母 | 乌兹别克语拉 丁字母 | 数字 | 乌兹别克语西 里尔字母 | 乌兹别克语拉 丁字母 | 数字 | 乌兹别克语西里 尔字母 | 乌兹别克语拉 丁字母 |
0 | ноль нөл نۆل | nol | 10 | ўн он ئون | o'n | 20 | йигирма жиырма يىگىرمە | yigirma |
1 | бир бір بىر | bir | 11 | ўн бир он бір ئون بىر | o'n bir | 21 | йигирма бир жиырма бир يىگىرمە بىر | yigirma bir |
2 | икки екі ئىككى | ikki | 12 | ўн икки он екі ئون ئىككى | o'n ikki | 22 | йигирма икки жиырма екі يىگىرمە ئىككى | yigirma ikki |
3 | уч үш ئۈچ | uch | 13 | ўн уч он үш ئون ئۈچ | o'n uch | 23 | йигирма уч жиырма үш يىگىرمە ئۈچ | yigirma uch |
4 | тўрт төрт تۆت | to'rt | 14 | ўн тўрт он төрт ئون تۆت | o'n to'rt | 24 | йигирма тўрт жиырма төрт يىگىرمە تۆت | yigirma to'rt |
5 | беш бес بەش | besh | 15 | ўн беш он бес ئون بەش | o'n besh | 25 | йигирма беш жиырма бес يىگىرمە بەش | yigirma besh |
6 | олти алты ئالتە | olti | 16 | ўн олти он алты ئون ئالتە | o'n olti | 26 | йигирма олти жиырма алты يىگىرمە ئالتە | yigirma olti |
7 | етти жеті يەتتە | yetti | 17 | ўн етти он жеті ئون يەتتە | o'n yetti | 27 | йигирма етти жиырма жеті يىگىرمە يەتتە | yigirma yetti |
8 | саккиз сегіз سەككىز | sakkiz | 18 | ўн саккиз он сегіз ئون سەككىز | o'n sakkiz | 28 | йигирма саккиз жиырма сегіз يىگىرمە سەككىز | yigirma sakkiz |
9 | тўққиз тоғыз توققۇز | to'qqiz | 19 | ўн тўққиз он тоғыз ئون توققۇز | o'n to'qqiz | 29 | йигирма тўққиз жиырма тоғыз يىگىرمە توققۇز | yigirma to'qqiz |
数字 | 乌兹别克语西 里尔字母 | 乌语兹别克拉 丁字母 | 数字 | 乌兹别克语西 里尔字母 | 乌兹别克语拉 丁字母 | 数字 | 乌兹别克语西 里尔字母 | 乌兹别克语拉 丁字母 |
10 | ўн он ئون | o'n | 100 | юз жүз يۈز | yuz | 1,000 | минг мың مىڭ | ming |
20 | йигирма жиырма يىگىرمە | yigirma | 200 | икки юз екі жүз ئىككى يۈز | ikki yuz | 2,000 | икки минг екі мың ئىككى مىڭ | ikki ming |
30 | ўттиз отыз ئوتتۇز | o'ttiz | 300 | уч юз үш жүз ئۈچ يۈز | uch yuz | 3,000 | уч минг үш мың ئۈچ مىڭ | uch ming |
40 | қирқ қырық قىرىق | qirq | 400 | тўрт юз төрт жүз تۆت يۈز | to'rt yuz | 4,000 | тўрт минг төрт мың تۆت مىڭ | to'rt ming |
50 | эллик елу ئەللىك | ellik | 500 | беш юз бес жүз بەش يۈز | besh yuz | 5,000 | беш минг бес мың بەش مىڭ | besh ming |
60 | олтмиш алпыс ئاتمىش | oltmish | 600 | олти юз алты жүз ئالتە يۈز | olti yuz | 6,000 | олти минг алты мың ئالتە مىڭ | olti ming |
70 | етмиш жетпіс يەتمىش | yetmish | 700 | етти юз жеті жүз يەتتە يۈز | yetti yuz | 7,000 | етти минг жеті мың يەتتە مىڭ | yetti ming |
80 | саксон сексен سەكسەن | sakson | 800 | саккиз юз сегіз жүз سەككىز يۈز | sakkiz yuz | 8,000 | саккиз минг сегіз мың سەككىز مىڭ | sakkiz ming |
90 | тўқсон тоқсан توقسان | to'qson | 900 | тўққиз юз тоғыз жүз توققۇز يۈز | to'qqiz yuz | 9,000 | тўққиз минг тоғыз мың توققۇز مىڭ | to'qqiz ming |
10,000 | - | o'n ming | 20,000 | - | yigirma ming | 30,000 | - | o'ttiz ming |
40,000 | - | qirq ming | 50,000 | - | ellik ming | 60,000 | - | oltmish ming |
70,000 | - | yetmish ming | 80,000 | - | sakson ming | 90,000 | - | to'qson ming |
100,000 | - | yuz ming | 200,000 | - | ikki yuz ming | 300,000 | - | uch yuz ming |
400,000 | - | to'rt yuz ming | 500,000 | - | besh yuz ming | 600,000 | - | olti yuz ming |
700,000 | - | yetti yuz ming | 800,000 | - | sakkiz yuz ming | 900,000 | - | to'qqiz yuz ming |
1百万 | миллион مىلليون | million | 1万亿 | - | trillion | 20万亿 | - | yigirma trillion |
10亿 | миллиард مىلليارد | milliard | 10万亿 | - | o'n trillion | 30万亿 | - | o'ttiz trillion |
数字 | 乌语兹别克西里尔字母 | 乌语兹别克拉 丁字母 |
1,100 | минг юз | ming yuz |
1,200 | минг икки юз | ming ikki yuz |
1,300 | минг уч юз | ming uch yuz |
1,400 | минг тўрт юз | ming to'rt yuz |
1,500 | минг беш юз | ming besh yuz |
1,600 | минг олти юз | ming olti yuz |
1,700 | минг етти юз | ming yetti yuz |
1,800 | минг саккиз юз | ming sakkiz yuz |
1,900 | минг тўққиз юз | ming to'qqiz yuz |
数字 | 乌语兹别克西里尔字母 | 乌语兹别克拉 丁字母 |
11,000 | ўн бир минг | o'n bir ming |
12,000 | ўн икки минг | o'n ikki ming |
13,000 | ўн уч минг | o'n uch ming |
14,000 | ўн тўрт минг | o'n to'rt ming |
15,000 | ўн беш минг | o'n besh ming |
16,000 | ўн олти минг | o'n olti ming |
17,000 | ўн етти минг | o'n yetti ming |
18,000 | ўн саккиз минг | o'n sakkiz ming |
19,000 | ўн тўққиз минг | o'n to'qqiz ming |
数字 | 乌语兹别克西里尔字母 | 乌语兹别克拉 丁字母 |
0-chi | нолинчи | nolinchi |
1-chi | биринчи | birinchi |
2-chi | иккинчи | ikkinchi |
3-chi | учинчи | uchinchi |
4-chi | тўртинчи | to'rtinchi |
5-chi | бешинчи | beshinchi |
6-chi | олтинчи | oltinchi |
7-chi | еттинчи | yettinchi |
8-chi | саккизинчи | sakkizinchi |
9-chi | тўққизинчи | to'qqizinchi |
10-chi | ўнинчи | o'ninchi |
20-chi | йигирманчи | yigirmanchi |
30-chi | ўттизинчи | o'ttizinchi |
40-chi | қирқинчи | qirqinchi |
50-chi | элликинчи | ellikinchi |
60-chi | олтмишинчи | oltmishinchi |
70-chi | етмишинчи | yetmishinchi |
80-chi | саксонинчи | saksoninchi |
90-chi | тўқсонинчи | to'qsoninchi |
100-chi | юзинчи | yuzinchi |
1000-chi | мингинчи | minginchi |
10000-chi | ўн мингинчи | o'n minginchi |
100000-chi | юз мингинчи | yuz minginchi |
1000000-chi | миллионинчи | millioninchi |
1000000000-chi | миллиардинчи | milliardinchi |
1000000000000-chi | триллионинчи | trillioninchi |
数字 | 乌兹别克语西里尔字母 | 乌兹别克语拉丁字母 |
11-chi | ўн биринчи | o'n birinchi |
12-chi | ўн иккинчи | o'n ikkinchi |
13-chi | ўн учинчи | o'n uchinchi |
14-chi | ўн тўртинчи | o'n to'rtinchi |
15-chi | ўн бешинчи | o'n beshinchi |
16-chi | ўн олтинчи | o'n oltinchi |
17-chi | ўн еттинчи | o'n yettinchi |
18-chi | ўн саккизинчи | o'n sakkizinchi |
19-chi | ўн тўққизинчи | o'n to'qqizinchi |
21-chi | йигирма биринчи | yigirma birinchi |
22-chi | йигирма иккинчи | yigirma ikkinchi |
23-chi | йигирма учинчи | yigirma uchinchi |
24-chi | йигирма тўртинчи | yigirma to'rtinchi |
25-chi | йигирма бешинчи | yigirma beshinchi |
26-chi | йигирма олтинчи | yigirma oltinchi |
27-chi | йигирма еттинчи | yigirma yettinchi |
28-chi | йигирма саккизинчи | yigirma sakkizinchi |
29-chi | йигирма тўққизинчи | yigirma to'qqizinchi |
31-chi | ўттиз биринчи | o'ttiz birinchi |
32-chi | ўттиз иккинчи | o'ttiz ikkinchi |
33-chi | ўттиз учинчи | o'ttiz uchinchi |
34-chi | ўттиз тўртинчи | o'ttiz to'rtinchi |
35-chi | ўттиз бешинчи | o'ttiz beshinchi |
36-chi | ўттиз олтинчи | o'ttiz oltinchi |
37-chi | ўттиз еттинчи | o'ttiz yettinchi |
38-chi | ўттиз саккизинчи | o'ttiz sakkizinchi |
39-chi | ўттиз тўққизинчи | o'ttiz to'qqizinchi |
41-chi | қирқ биринчи | qirq birinchi |
42-chi | қирқ иккинчи | qirq ikkinchi |
43-chi | қирқ учинчи | qirq uchinchi |
44-chi | қирқ тўртинчи | qirq to'rtinchi |
45-chi | қирқ бешинчи | qirq beshinchi |
46-chi | қирқ олтинчи | qirq oltinchi |
47-chi | қирқ еттинчи | qirq yettinchi |
48-chi | қирқ саккизинчи | qirq sakkizinchi |
49-chi | қирқ тўққизинчи | qirq to'qqizinchi |
51-chi | эллик биринчи | ellik birinchi |
52-chi | эллик иккинчи | ellik ikkinchi |
53-chi | эллик учинчи | ellik uchinchi |
54-chi | эллик тўртинчи | ellik to'rtinchi |
55-chi | эллик бешинчи | ellik beshinchi |
56-chi | эллик олтинчи | ellik oltinchi |
57-chi | эллик еттинчи | ellik yettinchi |
58-chi | эллик саккизинчи | ellik sakkizinchi |
59-chi | эллик тўққизинчи | ellik to'qqizinchi |
61-chi | олтмиш биринчи | oltmish birinchi |
62-chi | олтмиш иккинчи | oltmish ikkinchi |
63-chi | олтмиш учинчи | oltmish uchinchi |
64-chi | олтмиш тўртинчи | oltmish to'rtinchi |
65-chi | олтмиш бешинчи | oltmish beshinchi |
66-chi | олтмиш олтинчи | oltmish oltinchi |
67-chi | олтмиш еттинчи | oltmish yettinchi |
68-chi | олтмиш саккизинчи | oltmish sakkizinchi |
69-chi | олтмиш тўққизинчи | oltmish to'qqizinchi |
71-chi | етмиш биринчи | yetmish birinchi |
72-chi | етмиш иккинчи | yetmish ikkinchi |
73-chi | етмиш учинчи | yetmish uchinchi |
74-chi | етмиш тўртинчи | yetmish to'rtinchi |
75-chi | етмиш бешинчи | yetmish beshinchi |
76-chi | етмиш олтмиш | yetmish oltinchi |
77-chi | етмиш еттинчи | yetmish yettinchi |
78-chi | етмиш саккизинчи | yetmish sakkizinchi |
79-chi | етмиш тўққизинчи | yetmish to'qqizinchi |
81-chi | саксон биринчи | sakson birinchi |
82-chi | саксон иккинчи | sakson ikkinchi |
83-chi | саксон учинчи | sakson uchinchi |
84-chi | саксон тўртинчи | sakson to'rtinchi |
85-chi | саксон бешинчи | sakson beshinchi |
86-chi | саксон олтмиш | sakson oltinchi |
87-chi | саксон еттинчи | sakson yettinchi |
88-chi | саксон саккизинчи | sakson sakkizinchi |
89-chi | саксон тўққизинчи | sakson to'qqizinchi |
91-chi | тўқсон биринчи | to'qson birinchi |
92-chi | тўқсон иккинчи | to'qson ikkinchi |
93-chi | тўқсон учинчи | to'qson uchinchi |
94-chi | тўқсон тўртинчи | to'qson to'rtinchi |
95-chi | тўқсон бешинчи | to'qson beshinchi |
96-chi | тўқсон олтинчи | to'qson oltinchi |
97-chi | тўқсон еттинчи | to'qson yettinchi |
98-chi | тўқсон саккизинчи | to'qson sakkizinchi |
99-chi | тўқсон тўққизинчи | to'sqon to'qqizinchi |
数字 | 乌兹别克语西里尔字母 | 乌兹别克与拉丁字母 |
200-chi | икки юзинчи | ikki yuzinchi |
300-chi | уч юзинчи | uch yuzinchi |
400-chi | тўрт юзинчи | to'rt yuzinchi |
500-chi | беш юзинчи | besh yuzinchi |
600-chi | олти юзинчи | olti yuzinchi |
700-chi | етти юзинчи | yetti yuzinchi |
800-chi | саккиз юзинчи | sakkiz yuzinchi |
900-chi | тўққиз юз | to'qiz yuzinchi |
2000-chi | икки мнгинчи | ikki minginchi |
3000-chi | уч мингинчи | uch minginchi |
4000-chi | тўрт мингинчи | to'rt minginchi |
5000-chi | беш мингинчи | besh minginchi |
6000-chi | олти мингинчи | olti minginchi |
7000-chi | етти мингинчи | yetti minginchi |
8000-chi | саккиз мингинчи | sakkiz minginchi |
9000-chi | тўққиз мингинчи | to'qqiz minginchi |
1、本站所有文本、信息、视频文件等,仅代表本站观点或作者本人观点,请网友谨慎参考使用。
2、本站信息均为作者提供和网友推荐收集整理而来,仅供学习和研究使用。
3、对任何由于使用本站内容而引起的诉讼、纠纷,本站不承担任何责任。
4、如有侵犯你版权的,请来信(邮箱:baike52199@gmail.com)指出,核实后,本站将立即删除。